Lijden aan het leven

Lijden aan het leven.

De gedachte dat iemand zo lijdt aan het leven, dat hij of zij er uit stapt, vind ik verschrikkelijk triest! De eenzaamheid is zo voelbaar, het lijden aan het leven zo overduidelijk. Je kunt aan een ernstige ziekte lijden, of je lijdt geldgebrek, je lijdt aan jaloezie of aan een ongelukkige liefde. Maar het leven van Antonie Kamerling zag er prachtig uit, aan de buitenkant. Geweldige omstandigheden waar menigeen voor zou tekenen. Andere mensen die het veel en veel slechter hebben lijden niet zo aan hun sores dat ze zich het leven benemen. Is er dan niet meer sprake van lijden aan jezelf dan van lijden aan het leven?

De eerste edele waarheid in het Boeddhisme is: ‘Er is lijden’. Niemand ontkomt aan verdriet, pijn, verlies, leed in verschillende gradaties. Lijden aan een depressie, is ook lijden aan een ziekte. Stofjes die de hersenen zodanig beïnvloeden dat de persoon alles zwart ziet en geen andere weg vindt dan de dood. Onvoorstelbaar! Hoe komen die stofjes daar en waarom? Gelukkig zijn er pillen die soms verlichten, maar soms dus niet.

Volgens het bovengenoemde  Boeddhisme ligt de oorzaak van ons lijden in verlangen en de oplossing o.a. in acceptatie van wat is en daaruit voortvloeiend mededogen met onszelf als we lijden. Met ons Zelf, met ons Innerlijk, want dat mag vaak niet lijden, dat wil niet lijden en lijdt daardoor nog meer. En dan lijden we aan onszelf, dat alles alleen maar zwart kan zien, ook al zijn de omstandigheden nog zo mooi en ziet de buitenkant er nog zo fantastisch uit. Als we niet van onszelf kunnen houden, en dat is nog veel moeilijker dan het klinkt, want hoe kan je nou van jezelf houden als je lijdt, dan kan niemand iets voor ons doen. Terwijl juist houden van dat lijdende zelf ons heelt, maar we gaan er zo vaak aan voorbij. Zo vaak hebben we geen aandacht voor ons wezen en schenken we onszelf niet de liefde die we nodig hebben, maar  zoeken we wanhopig naar het vervullen van verlangens en impulsen van buiten om ons goed te voelen, terwijl de weg naar binnen ons enige houvast is.

Dit lijkt een pleidooi voor meditatie en dat is het ook. Net als een pleidooi voor bewust adem halen en zingen, luisteren naar mooie muziek of voor buiten wandelen en je één voelen met de natuur, schilderen, spelen met je kinderen, lachen om jezelf en je verbinden met dat al en met elkaar. Dan geniet je van jezelf en van het leven. Wat zou het mooi zijn als je geest zo werkt dat je niet kunt lijden aan het leven, maar alleen aan jezelf en of je dat wilt is dan aan jou.Toch denk ik nu: Makkelijker gezegd dan gedaan en is het je eigen schuld als het niet lukt? Wij zijn het zo niet gewend en hebben het zo niet geleerd op die manier met onszelf om te gaan. Bovendien weten we ook niet waar die akelige stofjes vandaan komen en waarom. Ja, er is lijden, maar er blijkt ook een keuze hoe je er mee om wilt gaan, een beetje verlichting, hoe moeilijk dat ook is. Houden van het leven begint bij houden van je zelf.

'Alles van waarde is weerloos'

‘Alles van waarde is weerloos’.

Steeds komt deze zin in mijn gedachten, afgelopen weken, tijdens de perikelen rond de kabinetsformatie en de plannen in het regeerakkoord.  Het klinkt negatief en dat past eigenlijk niet bij mij en mijn kijk op  de wereld. Toch blijft die zin maar zoemen. ‘Alles van waarde is weerloos’  Even googelen leert dat de zin een regel is uit een gedicht van Lucebert. Dat gaf een aha erlebnis, o, ja, dat was het.

Het zinnetje haakt zich vast en roept vragen op: Is kunst en cultuur van waarde en dus weerloos?
 ‘ I value the arts’staat op mijn twitter account. Ja, natuurlijk, ik ben een zangeres. Ik kom in het verweer als een toekomstige regering zo dreigt om te gaan met wat ik als waardevol beschouw. Eigen belang? Geldt de waarde alleen voor mij en mijn collega’s die in hun portemonnee worden getroffen door deze exorbitante bezuinigingsdrift op kunst en cultuur? En blijken we ondanks het verweer toch weerloos uiteindelijk. Of strekt de waarde zich breder uit en is kunst een goed dat juist hoort in een cultuur,  dat gewaardeerd wordt door een brede laag van de bevolking en als zodanig ook wordt gehonoreerd?

Ik ging naar de expositie Rembrandt versus Caravaggio een jaar of wat geleden. Het was erg druk in het Van Gogh museum. Er liepen mensen van heel veel verschillende nationaliteiten. Het trof en raakte mij enorm dat zoveel verschillende mensen deze prachtige schilderijen bekeken, die eeuwen geleden gemaakt zijn. Ik voelde een enorme verbondenheid door de tijd en door de ruimte. Al deze mensen hier, nu ,voor al die schilderijen van toen. Samen genietend van de bewaard gebleven schoonheid.  Voor mij was het een ontroerende en enorm waardevolle belevenis.

Ik zag het nieuwjaarsconcert  met het Nederlands Blazersensemble. Kinderen, volwassenen, vele nationaliteiten, van hier en daar, muziek van toen  nu. Schoonheid, vrolijkheid, ernst, bezininning. Verbondenheid door tijd en ruimte. Ontroering en voor mij wederom een heel waardevolle beleving. Er raakt iets dat wezenlijk voelt. Hier gaat het om; we zijn één in het beleven van deze schoonheid, we horen bij elkaar, de muziek verbindt heden en verleden en verschillende nationaliteiten met elkaar. Zo zijn er veel kunstuitingen die mij en met mij velen raakten en zullen raken.
Het heeft een eeuwigheids waarde; het creëert  een gevoel van rust, liefde, en verbondenheid. Maar al schrijvende besef ik dat het vaag is en subjectief, niet meetbaar en niet voor ieder het zelfde en misschien is dat dan wat het weerloos maakt?

De uitspraak van de naam Lucebert ( pseudoniem voor Lubertus Jacobus Swaansdijk ) is Loetsje-bert, van Italiaans 'luce' (=licht) en Germaans 'bert' (=licht), dus tweemaal licht, leert Wikipedia mij. Dit geeft wellicht weer een beetje hoop. Tweemaal licht! Mensen blijven behoefte hebben aan licht, aan schoonheid, kunst zal blijven bestaan als oer uiting van de mensheid zelf.  Muziek kan helend werken. Een schilderij  streelt het gemoed, de trilling en energie van een stem brengt verlichting  voor wie het wil horen en zien. In het donker kunnen we niet leven.  Ik ervaar kunst als een noodzakelijke levensbehoefte en hoop met mij velen. Misschien helpt nu  alleen kwantiteit  kwaliteit te behouden, en hetgeen van waarde is minder weerloos te maken.

Marjolein Koetsier,  2010-10-06